Nepomuckim szlakiem: 2025

Korytków Duży

Na stronie silesiacum.pl zamieszczono opis pt. "Brogowa kapliczka św. Jana Nepomucena z Korytkowa Dużego" treści: Około połowy XIX w. w Korytkowie Dużym (dziś gm. Biłgoraj, pow. biłgorajski) zbudowano kapliczkę brogową, w której umieszczona został drewniana rzeźba św. Jana Nepomucena. [źródło, fotografie]

[źródło]

Kapliczka brogowa z ok. poł. XIX w. w Korytkowie Dużym gm. Biłgoraj, pow. biłgorajski. Zdjęcie sprzed 1995 r. S. Orłowski (Zamojski Kwartalnik Kulturalny 1995/3). W kapliczce nie ma skradzionej figury św. Jana Nepomucena. Nie ma też sterczyny, odtworzonej w skansenie, którą zestrzelili żołnierze sowieccy w 1944 r. Kapliczkę przeniesiono w poł. XIX w. do skansenu w Lublinie. [źródło]

Poniżej kilka fotografii miejsca, na którym stała kiedyś kapliczka świętego Jana Nepomucena (skrzyżowanie dróg Lublin - Biłgoraj i Korytków - przeprawa przez rzekę oraz rzeka Biała Łada).

(...) była tu, na skrzyżowaniu dróg z Lublina do Biłgoraja oraz z Korytkowa do przeprawy przez rzekę Białą Ładę płynącej na wschód od tej szosy, drewniana kapliczka z połowy XIX wieku z figurą Jana N., w tej chwili w skansenie - Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie (...). Była to wolno stojąca, brogowa drewniana kapliczka przydrożna. Zbudowana z drewna sosnowego na podmurówce, posiada czterospadowy daszek, pokryty dranicami, z mocno wysuniętym okapem, wspartym na profilowanych słupach, z płotkiem ze sztachetek. Całość zwieńczona drewnianą sterczyną z żelaznym, kutym krzyżem. Oryginalna rzeźba św. Jana Nepomucena została skradziona jeszcze w Korytkowie w 1968 roku... [źródło]

Na dawnym miejscu zbudowano replikę kapliczki.

(...) mieszka tu rzeźbiarz ludowy Aleksander Iwańczuk. Jedną z jego rzeźb przedstawiającą Jana N. z roku 2001 znam z fotografii w "Twórczości Ludowej". [źródło, fotografie rzeźb]

Rzeźbę świętego Jana Nepomucena tego autora przedstawiam we wpisie pt. Nadrzecze.

Adnotacja:

replika kapliczki ponepomuckiej;
lokalizacja: Korytków Duży, gmina Biłgoraj, powiat biłgorajski, województwo lubelskie;
data wykonania fotografii: 21.06.2020 r. i 16.02.2025 r.

Chomęciska Duże

Na stronie nepomuki.pl jest zamieszczona informacja o relikwiarzu świętego Jana Nepomucena, pochodzącym z miejscowości Chomęciska. Czytelną fotografię tego relikwiarza można zobaczyć na stronie it.home.pl/roztocze w podpunkcie "Niektóre niestniejące lub zaginione wizerunki św. Jana Nepomucena z Roztocza i okolic".

Na jednej z zachowanych starych fotografii widoczny jest obiekt wyglądający jak nastawa ołtarza kościelnego. Składał się z trzech elementów: środkowej struktury zamkniętej kopułką, z figurą MB wewnątrz oraz z dwóch flankowanych barokowymi wolutami i wykończonych szczycikami ołtarzyków, z których lewy zawierał polichromowaną figurę Jana N. Obiekt opisano jako relikwiarz św. Jana Nepomucena, i podano że pochodzi z Chomęciska. Nie wiadomo przy tym, czy chodzi o Chomęciska Duże czy Małe, a i tak w żadnych z nich obecnie nie ma kościoła, z którym taki obiekt musiał być związany. [źródło, fotografia]

Przez Chomęciska Duże przejeżdżałam kilka razy, ostatnio udało mi się trafić na bardzo ładną kapliczkę.

Nie udało mi się dowiedzieć niczego więcej na temat relikwiarza.

Adnotacja:

informacja na temat relikwiarza z rzeźbą świętego Jana Nepomucena;
lokalizacja: Chomęciska Duże (?), gmina Stary Zamość, powiat zamojski, województwo lubelskie;
data wykonania fotografii: 28.04.2019 r. i 15.02.2025 r.

Łańcut_Łysa Góra

Na stronie nepomuki.pl zamieszczona jest legenda o figurze świętego Jana Nepomucena, stojącej na Łysej Górze (obecnie części Łańcuta).

Pan Zbigniew Trześniowski, autor zbioru regionalnych legend znad Wisłoka i Sanu pt. "Księża Góra" przekazuje ciekawą legendę o figurze św. Jana stojącej na Łysej Górze, w pobliżu Łańcuta, w kierunku na Albigową.
Posąg świętego postawiono tam, bo miejsce cieszyło się złą sławą, ponadto w pobliżu płynie rzeka Sawa. Pewnego razu szły tamtędy dwie młode dziewczyny, Kasia i Jagienka, a że wracały z lasu, gdzie zbierały jagody, postanowiły odpocząć przy kapliczce otoczonej drzewami, bo skwar dokuczał im okrutnie, a to było na owej drodze jedyne miejsce, gdzie można było odpocząć w cieniu. Posąg świętego, wykonany w drewna lipowego, był prawie naturalnej wielkości, i dziewczętom się zdawało, że Jan przenikliwie na nie patrzy. Wpadły więc na pomysł, żeby mu zamalować oczy sokiem z jagód, a ostatecznie zatarły nawet bladą twarz świątka. Zadowolone z psoty poszły po chwili dalej nie odmówiwszy choćby krótkiej modlitwy, tak oto pogardę dla świętej rzeczy okazując. Kiedy obie znalazły się w Albigowej, w pobliżu swych chat, dostrzegły, że otacza je dziwna mgła, a one coraz gorzej widzą. Wnet przestały widzieć zupełnie. Nie chciały się przyznać do swego niecnego postępku, ale w końcu z żalem wyznały go na spowiedzi. Ksiądz doradził, by przeprosić świętego i odbyć pielgrzymkę pokutną do figury Jana. Tak też uczyniły. Poszły z rodzinami i sąsiadami, modląc się i śpiewając pieśni. Kiedy dochodziły na miejsce, powoli rozjaśniało się przed ich oczyma i oto pod figurą wzrok na nowo obie odzyskały. Twarz Jana była taka jak dawniej, a wszelkie ślady po soku z jagód znikły.
Legendę tę opowiedziała p. Trześniowskiemu pani S. Łozowa z Handzlówki w 2000 roku. Autor wspomina, że o tej figurze św. Jana jest więcej podań. Jedna z figur Jana właśnie w tamtej okolicy została przed laty skradziona. Zastąpiona jest teraz figurką Maryjną. Może o tej mowa w podaniu... [źródło]

Nie udało mi się dokładnie ustalić miejsca, w którym stała figura. Trafiłam jedynie na ulicę Łysa Góra, a na niej znalazłam kapliczkę świętego Józefa z Dzieciątkiem.

Polecam:

Adnotacja:

legenda na temat figury świętego Jana Nepomucena;
lokalizacja: Łańcut, ul. Łysa Góra, powiat łańcucki, województwo podkarpackie;
data wykonania fotografii: 24.01.2025 r.

Łańcut_zamek

W zespole zamkowo-parkowym w Łańcucie są dwa miejsca związane z kultem nepomuckim. Pierwsze z nich to południowa część parku przy ulicy 3 Maja (wejście do Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia im. Teodora Leszetyckiego).

(...) piękny kamienny Nepomuk stoi (...) przy dawnym Domu Zarządu Ogrodów (...). To kamienna figura (ok. 415 cm wysokości - całość, sama postać św. Jana - ok. 180 cm), polichromowana, z ok. połowy XVIII wieku, barokowa, na cokole z płycinami, zwieńczonym gzymsem i z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej w podstawie... [źródło]

Drugie miejsce nepomuckie to Dział Sztuki Cerkiewnej Muzeum Zamku w Łańcucie, w którym przechowywane są rzeźby świętego Jana Nepomucena:

(...) drewniany Nepomuk o wymiarach 66x27 cm, z XIX wieku. Pochodzi z kapliczki w Czarnej koło Lutowisk. Początkowo w skansenie w Sanoku, w 1961 roku przekazany do Łańcuta. Ma utrąconą prawą rękę i nos... [źródło, fotografia]
(...) drewniany barokowo-ludowy Nepomuk z kapliczki przy dworze w Żurawicy koło Przemyśla, Wymiary: 125x42 cm, XIX wiek. Przekazany do Muzeum przez M. Opackiego w 1970 roku... [źródło, fotografia]
(...) drewniany barokowo-ludowy Nepomuk z z cerkwi w Orelcu. Ciekawie postrzępiona szata i modna okrągła bródka. Wymiary: 114x26 cm, XIX wiek. Przekazany do Muzeum w 1967 roku... [źródło, fotografia]
(...) drewniany Nepomuk z cerkwi w Ujkowicach. Bardzo ciekawy obiekt, w którym widać przetworzenie kanonu JN przez prawosławie - Jan ma kłobuk a nie biret, dziwne szaty (...) Wymiary: 34x8 cm, początek XX wieku... [źródło, fotografia]
(...) drewniany barokowo-ludowy Nepomuk pochodzący z Lubatowy. Ciekawie zarysowane włosy, trochę na modłę egipską. In situ do 14.07.1959, potem w skansenie w Sanoku, przekazany do Muzeum w 1961 roku, wypożyczony do skansenu w Lublinie... [źródło]

Niestety, powyższe rzeźby nie są wyeksponowane. Trochę mi było żal, gdyż liczyłam na to, że będę mogła je dokładnie obejrzeć.

Adnotacja:

figura świętego Jana Nepomucena w parku oraz cztery rzeźby w muzeum;
lokalizacja: Łańcut, Muzeum-Zamek, ul. 3 Maja, powiat łańcucki, województwo podkarpackie;
data wykonania fotografii: 24.01.2025 r.

Łańcut

W kościele pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika znajdują się dwa wyobrażenia świętego Jana Nepomucena.

(...) witraż z ładnym wizerunkiem Jana Nepomucena. Powstał on w pracowni wiedeńczyka Carla Geylinga i pochodzi z 1898 r., czyli z okresu ostatniej przebudowy fary... [źródło]

(...) jeden z ołtarzy bocznych flankuje wysoki postument, na którym ustawiono polichromowaną figurę Jana N. Jan nie ma już krzyża w rękach, lecz układ rąk wskazuje, że kiedyś on istniał. Obiekt doświetla okno z witrażem nepomuckim... [źródło]

(...) była tu, we wnęce naroża domu przy ul. Słowackiego, aż do chwili kradzieży w maju 1993 roku, rzeźba św. Jan Nepomucena wykonana z pnia drzewa, pomalowana farbą olejną. Lewa ręka ugięta w łokciu w poprzek tułowia, podtrzymywała dolne ramię krzyża. Prawa ręka uniesiona, zgięta w łokciu podtrzymywała krzyż w połowie. Szaty o drobnych pionowych schematycznie potraktowanych fałdach. Strój kapłański: czarna sutanna, spod której wystają czubki butów, biała komża oraz biała stuła, na ramionach czarna pelerynka zawiązana pod szyją, na głowie czarny biret, długie ciemne włosy. Głowę otaczał nimb z jaśniejącymi w nim czterema gwiazdami. Dół postaci nadpalony. Wykonana przed połową XIX wieku, 70 cm. Podczas okupacji hitlerowskiej, w czasie pacyfikacji miasta i Przedmieścia (dzielnicy Łańcuta) Niemcy dziwnym trafem nie zabrali mężczyzn tylko z tego domu. Oczywiście przypisano to zdarzenie wstawiennictwu św. Jana z wnęki. W podzięce zapalono świece i nasiąknięta pokostem figurka zapaliła się. Zdołano ją jednak uratować od całkowitego zniszczenia. Wtedy ją odnowiono i naprawiono... [źródło, fotografie]

(...) kopia skradzionej rzeźby (...) autorstwa artysty rzeźbiarza z Krynicy stoi na prywatnej posesji przy ul. Słowackiego (naprzeciwko dawnej lokalizacji) śp. pana Romana Macha, który po kradzieży postarał się o odtworzenie figury. Nowa rzeźba jest nieco większa od zabytkowego pierwowzoru, ma ok. 110 cm wysokości... [źródło]

Poniższych wyobrażeń świętego Jana Nepomucena, opisanych na stronie nepomuki.pl, nie odnalazłam. Na ulicy Grunwaldzkiej odszukałam jedynie kapliczkę świętego Rocha.

W farze znajdował się niegdyś dzwon z 1908 roku, o średnicy 110 cm, z napisem: Św. Jan Nepomucen. Parafianie łańcuccy w roku wielkiego jubileuszu papieża Piusa X, ufundowany przez parafian, zarekwirowany przez Austriaków w roku 1917... [źródło]

(...) kolejny Jan N. stoi w ogrodzie domu przy ul. Grunwaldzkiej. W drewnianej kapliczce słupowej znajduje się figurka świętego wysoka na ok. 40 cm, ok. 100-letnia. Kapliczkę ufundował leśniczy lasów ordynacji łańcuckiej - Julian Chrzanowski... [źródło, fotografia]

Na stronie zabytek.pl jest zamieszczona fotografia kapliczki na ulicy Grunwaldzkiej 66, zrobiona w 1981 roku.

Adnotacja:

witraż i rzeźba świętego Jana Nepomucena w kościele, dwie kapliczki oraz nieistniejąca figura we wnęce domu;
lokalizacja: Łańcut, kościół pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika (witraż i rzeźba, wzmianka na temat dzwonu), ul. Słowackiego (kapliczka_1), ul. Grunwaldzka 66 (? kapliczka_2), powiat łańcucki, województwo podkarpackie;
data wykonania fotografii: 24.01.2025 r.