Bełżec

Jedną z najcenniejszych małych budowli sakralnych w Bełżcu jest kapliczka świętego Jana Nepomucena, stojąca przy ul. Czarnieckiego 142.

Wzniesiona z cegły, na rzucie półkola, otynkowana. Od frontu posiada wnękę arkadową, wewnątrz której na murowanym postumencie umieszczona jest drewniana rzeźba św. Jana Nepomucena, nawiązująca do tradycji rzeźby rokokowej. Ukazano ją w kontrapoście, z przechyloną głową w birecie, z befką, z krzyżem trzymanym na prawym ramieniu. Dwie fałdy sutanny schodzą aż do podstawy stanowiąc dodatkowe podparcie. Widoczne buty. Dolna część krzyża utrącona razem z lewą dłonią. Resztki polichromii. Kapliczka kryta dachem czterospadowym z drewnianym krzyżem na szczycie. Według tradycji tutaj pochowano żołnierzy poległych w 1656 roku, w czasie potyczki Stefana Czarnieckiego ze Szwedami. [źródło, fotografie rzeźby z lat 2008-2012]

Przy drodze prowadzącej z Narola do Bełżca, na dosyć wysokim kurhanie, stoi kapliczka przydrożna z figurą św. Jana Nepomucena. Zbudowana w pierwszej połowie XIX wieku, posiada wnękę arkadową wewnątrz której na murowanym postumencie umieszczona jest bardzo zniszczona rzeźba świętego. Według podań w kurhanie spoczywają, polegli w 1656 roku, żołnierze hetmana Stefana Czarnieckiego. [źródło, fotografie rzeźby z roku 2013]

Kapliczkę widać z daleka, jest dobrze oznakowana. Stan rzeczywisty nie zgadza się z wyżej wymienionymi opisami, pochodzącymi z lat 2008-2013.

Kapliczka niedawno znalazła się w strefie pośredniej ochrony konserwatorskiej, a rzeźbę świętego Jana odnowiono [dla zainteresowanych podaję stronę odpowiedniego dokumentu: Gminny Program Opieki nad Zabytkami na lata 2014-2017].

Piękne fotografie kapliczki i Nepomuka znajdują się na blogu Grażyny we wpisie pt. Dalsze zwiedzanie Roztocza.....Sigue Roztocze.

P.S. Podczas wiosennej wyprawy na Roztocze  stwierdziłam, że w kapliczce wszystko w porządku.

Adnotacja:

• kapliczka świętego Jana Nepomucena;
• lokalizacja: Bełżec, gmina Bełżec, powiat tomaszowski, województwo lubelskie;
• data wykonania fotografii: 10.11.2019 r. i 20.04.2020 r.

Figura świętego Jana Nepomucena z Ponika

Podczas wyprawy do Częstochowy miałam szczęście nocować obok figury świętego Jana Nepomucena, ustawionej na ulicy Kosynierów w Poniku.

Na prywatnej posesji przy bocznej drodze do Janowa - skrzyżowaniu ul. Kosynierów i Powstańców Styczniowych, przy stawach na Wiercicy stoi kamienna figura Jana N. na wysokiej kolumnie, 1815 rok. Uszkodzona aureola z pięcioma gwiazdkami, palma. Niedaleko rzeźby miała miejsce zwycięska potyczka powstańców styczniowych z kozakami [źródło]

W narożniku, który tworzą te dwie ulice widoczny jest na terenie posesji wyjątkowy świątek przydrożny. Jest nim ustawiona na okrągłej kolumnie figura św. Jana Nepomucena, ukryta w cieniu wiekowego dębu stanowiącego pomnik przyrody. Datowany na rok 1815 pomnik od lat nie był odnawiany, stąd widniejąca na nim inskrypcja jest już zupełnie nie czytelna. Gdy stawiano w tym miejscu figurę patrona żywiołu wodnego i przepraw rzecznych był tutaj duży staw na Wiercicy, którego zdziczały i zarośnięty trzciną teren był do niedawna widoczny przez załatany już wyłom w kamiennym murze. Rozlewisko to służyło wówczas do kąpieli i tak właśnie zachowali się Kozacy, którzy rano w dniu 7 lipca 1863 roku poustawiali karabiny w kozły i porozbierani weszli do wody. W tym momencie zostali zaatakowani przez oddział Zygmunta, który nocą podszedł do Janowa. Największe spustoszenie wśród zaborców sprawiła kawaleria, która wraz z Adamem goniła ich, aż w okolice dzisiejszego cmentarza. [źródło]

Jest taka legenda w Poniku mówiąca, że statua św Jana Nepomucena przy ul. Kosynierów stanęła na dowód dziękczynienia za urodzone późno dziecko. [źródło]

26 sierpnia roku 1812 o godzinie 6 włościanka Małgorzata Garncarka zamieszkała w Poniku znalazła w kaplicy Jana Nepomucena dziecię powinięte w złe pieluchy w poduszce pstrą podszewką zaszyte... [źródło,  przejechałam obok tej kaplicy (ul. Kielecka, nad Wiercicą), nie zdając sobie sprawy, iż jest to kaplica nepomucka]

Adnotacja:

• figura świętego Jana Nepomucena;
• lokalizacja: Ponik, gmina Janów, powiat częstochowski, województwo śląskie;
• data wykonania fotografii: 15.07.2019 r.;
• w Poniku urodził się Jan Nepomucen Gniewosz.