Rzeźba świętego Jana Nepomucena z Lubienia

W kościele rzymskokatolickim pw. świętego Mikołaja w Lubieniu znajduje się figura świętego Jana Nepomucena z pierwszej połowy XIX wieku. Przeniesiono ją tu z kapliczki w sąsiedniej wsi, wstawiając zamiast niej drewnianą kopię (polecam wpis Kapliczka z miejscowości Wyryki-Połód). 

Jest to ładna polichromowana rzeźba o wyraźnych detalach i nieco manierystycznie oddaną twarzą. Krzyż na palmie na prawym ramieniu, biret na głowie... [źródło]

KOŚCIÓŁ PAR. p.w. św. Mikołaja bpa. Pierwotnie cerkiew gr.–kat. drewniana, istniejąca 1647; nowa wzniesiona 1784 kosztem Adama Czartoryskiego, od ok. 1875 prawosławna, ok. 1919 zamieniona na kościół rzym.–kat. Po rozbiórce 1937 materiał wykorzystany do budowy kościoła w Woli Korybutowej (pow. chełmski). Obecny kościół wzniesiony 1938, murowany. – Zachowane częściowo wyposażenie dawnej cerkwi gr.–kat Ołtarz główny i dwa boczne późno–barokowe, zapewne po 1780, główny uzupełniony ok. 1919, być może z wykorzystaniem części ikonostasu z 1851 (wyk. Andrzej Cieszyński, stolarz warszawski), z rzeźbami: śś. Marii Magdaleny neobarokową 3. ćw. w. XX. wyk. rzeźbiarz Czyż z Włodawy i Jana Ewangelisty rokokową, zapewne współczesną ołtarzowi, oraz obrazami: w części środkowej Matki Boskiej z Dzieciątkiem, z grupy Hodegetrii Piekarskich w. XVI–XVII, mal. na desce, powiększony (pierwotnie prostokątny), kilkakrotnie gruntownie przemalowany, oraz Trójcy Św. na zasuwie i Chrystusa Zbawiciela w zwieńczeniu, oba zapewne współczesne ołtarzowi; w zwieńczeniach ołtarzy bocznych obrazy zapewne 2. pół. w. XIX, przemalowane: w lewym neogotycki św. Anna czytająca z małą Marią, w prawym św. Teodora (?), pocerkiewny; w tymże ołtarzu tabernakulum późnobarokowe, przeniesione z głównego ołtarza. Kropielnica granitowa prymitywna, w typie średniowiecznym. Dwa krucyfiksy: 1. rokokowy, prowincjonalny, zapewne koniec w. XVIII; 2. rokokowy, prowincjonalny, wzorowany na krzyżu ołtarzowym z tegoż kościoła. Żyrandol kryształowy zapewne w. XVIII/XIX, zdekompletowany, pochodzący z Dolnego Śląska. [źródło] 

W tym samym źródle znalazłam zapisek dotyczący rzeźby (prawdopodobnie świętego Jana Nepomucena).

1994 r. Na renowacje 2 ołtarzy bocznych w miejscowym kościele wojewoda chełmski przeznaczył 100 milionów złotych. Tyle samo wyasygnowali parafianie. Konserwacji poddano 2 zabytkowe lubienieckie obrazy oraz drewnianą polichromowaną rzeźbę odnalezioną w jednej z kapliczek. Po renowacji rzeźba ozdobi wnętrze kościoła w Woli Wereszczyńskiej. W pobliskiej kapliczce umieszczono jej replikę... [źródło]

Adnotacja:

• rzeźba świętego Jana Nepomucena;
• lokalizacja: Lubień, gmina Wyryki, powiat włodawski, województwo lubelskie;
• data wykonania fotografii: 28.07.2019 r.

Figura świętego Jana Nepomucena z Żabieńca

Figura świętego stoi na uboczu. Nie jest łatwo ją znaleźć. Ma to swój urok, ale odludzie nie zapewnia bezpieczeństwa i ułatwia akty wandalizmu, w wyniku których rzeźba często jest uszkadzana.

W dość sensacyjnych okolicznościach została oddana do renowacji figura Św. Jana Nepomucena z Żabieńca. Miała wiosną 2005 roku powrócić na swoje dawne miejsce nad rzeczką Zieloną, a tym czasem minęła już kolejna wiosna i świętego nie ma! Murowany cokół XIX- wiecznej, wapiennej figury wykonanej w konwencji barokowej - rozpada się z tęsknoty. Okoliczny teren pod nieobecność “gospodarza“ zaczyna z czasem zmieniać swoje przeznaczenie. Czy św. Jan będzie miał dokąd wrócić? 
9 listopada 2006 o godzinie 14 nastąpiło uroczyste odsłonięcie figury po remoncie (...) Jan wygląda naprawdę okazale i elegancko, chroni go łańcuch rozpięty na ośmiu kamiennych słupkach. Efekt psuje tylko nadmierna bliskość ścieżki rowerowej i fatalnie usytuowana latarnia, która w dodatku nie oświetla figury, tylko cokół. (...) 
Niestety figura jest zagrożona dewastacją - regularnie przewracane są słupki barierki, w 2009 roku ucierpiała też aureola Jana. [źródło, fotografie po renowacji w 2006 r., figura z prawą ręką i aureolą]

Dziewiętnastowieczna rzeźba św. Jana Nepomucena, która znajduje się w Żabieńcu nad Jeziorką nieopodal kładki, w ubiegłym roku straciła głowę oraz rękę. Ktoś zadał sobie sporo trudu, gdyż wapienna figura stoi na postumencie o wysokości 4 m. Mieszkańcom Żabieńca było tym bardziej przykro, ponieważ zaledwie kilka lat wcześniej figurka została odnowiona. [źródło]

Niestety to nie pierwszy chuligański wybryk, którego ofiarą padł pomnik. Wcześniej ktoś z głowy Jana Nepomucena zdjął metalową aureolę, która nigdy się nie znalazła. [źródło]

Adnotacja:

• figura świętego Jana Nepomucena i ul. Świętojańska;
• lokalizacja: Żabieniec, gmina Żabieniec, powiat piaseczyński, województwo mazowieckie;
• data wykonania fotografii: 26.05.2019 r.;
• na fotoblogu Piaseczyński klimat piękne zdjęcie figury zrobione nocą.

Kapliczka świętego Jana Nepomucena z Wirkowic

Kapliczka Św. Jana Nepomucena, pierwotnie drewniana mimo wielokrotnego odnawiania uległa zniszczeniu. W latach siedemdziesiątych XX w. zmieniono ją na murowaną. Wewnątrz kapliczki mieści się drewniana, malowana figura Św. Jana Nepomucena. Figura pochodzi z XIX w. Według przekazów ustnych figura została wyłowiona z rzeki w czasie powodzi. [źródło]

Rzeźba jest drewniana, polichromowana. Święty zwrócony frontalnie składa krucyfiks na klatce piersiowej. Jego poza jest lekka, niewymuszona. Uwagę zwraca sprawny modelunek odsłoniętych partii ciała męczennika: dłonie trzymające krucyfiks oraz indywidualnie potraktowana twarz. Delikatnie i z wyczuciem został poprowadzony modelunek dłoni wspierającej krucyfiks przy perizonium Ukrzyżowanego, ze zgrabnie modelowanymi palcami. Równie finezyjnie układa się komża przy stopach: nieznacznie za długa opada, okalając nogi męczennika. Widoczna jest jej krawędź, podszewka i guziki. Sposób modelowania zdradza talent twórcy oraz znajomość stylistyki lwowskiej XVIII-wiecznej rzeźby rokokowej. Ta analiza stylistyczna pozwala datować obiekt na przełom XVIII i XIX stulecia.

Figura jest usytuowana we współczesnej, powstałej ok. poł. XX wieku kapliczce nad rzeką Wieprz, przy drodze między Wirkowicami Pierwszymi i Tarnogórą. Mając na uwadze funkcje patronalne św. Jana Nepomucena, który był opiekunem wydarzeń związanych z żywiołem wody, można przypuszczać, że rzeźba powstała z przeznaczeniem umieszczenia w tym miejscu. Z powodu zniszczeń została zmieniona tylko kapliczka. [A. Szykuła-Żygawska, Krajobraz z Nepomucenem. Część II. Kult św. Jana Nepomucena w XIX stuleciu, w: Nestor nr 4(18) 2011, str. 26-27, klik]

Drewniana figurka św. Jana w pobliże miejsca, gdzie do dziś się znajduje, najprawdopodobniej przypłynęła z nurtem Wieprza pod koniec XIX wieku w czasie powodzi, gdyż starsi ludzi mawiali, że zjawiła się w czasie „wielkiej wody”. Z niej to wydobył ją gajowy, który strzegł ordynackich lasów. Wzgórza nadwieprzańskie były wówczas porośnięte lasami i należały, jak całe Wirkowice, do Ordynacji Zamojskiej. Prawdopodobnie ten gajowy, którego nazwiska nikt już nie pamięta, poprosił administrację ordynacji o pozwolenie na postawienie kapliczki oraz o deski na jej zbudowanie. I tak św. Jan w roku 1906 otrzymał pierwszą drewnianą kapliczkę. Do dziś zachował się wykonany ołówkiem napis, umieszczony od spodu desek tworzących postument dla figury, który to potwierdza. Jego treść w oryginale brzmi: Ta kapliczka zbódowana w majó 1906 rokó S. Kowalski. W 1936 roku odbyło się scalanie gruntów, skutkiem czego właścicielem działki, na której stała kapliczka, został Franciszek Makuch, mający trzech synów: Stanisława, Adama i Ryszarda. Od tego czasu rodzina Makuchów opiekuje się kapliczką. W roku 1937 lub 1938, na prośbę Franciszka figura świętego została pomalowana przez utalentowanego mieszkańca Wirkowic Stanisława Kowalskiego, który być może wówczas umieścił na desce napis, o którym wyżej wspomniano. Sam Kowalski został w czasie okupacji zastrzelony przez Niemców. Około roku 1980 rodzina Makuchów zdecydowała postawić nową, murowaną kapliczkę. W czasie wykonywania prac przy budowie kapliczki pewien mieszkaniec Wirkowic, jadąc rowerem do Izbicy „życzliwie” doniósł władzom, że przy samej szosie wznoszona jest kapliczka. Braci Makuchów zaczęto wzywać na posterunek milicji do Izbicy na przesłuchania. Otrzymali polecenie zaprzestania budowy i natychmiastowej rozbiórki. Jednak nie ulegli presji władzy, polecenia nie wykonali i św. Jan w nowej, murowanej kapliczce stoi przy drodze do dziś. Przy okazji stawiania nowej kapliczki odnowiono też figurkę św. Jana. Renowacji i malowania dokonał artysta ludowy z Majdanu Kobylańskiego w gminie Rudnik o nazwisku Marek. 

Jest jeszcze jeden szczególny fakt w historii tej części Wirkowic przypisywany wstawiennictwu świętego. Podobno niedaleko kapliczki, piątego sierpnia 1943 roku, przed rozpoczęciem pacyfikacji i wysiedlenia wsi, żandarm niemiecki miał spytać kogoś tutejszego, gdzie się zaczyna wieś Wirkowice. Zagadnięty, czy to specjalnie, czy z niewiedzy, wskazał dalej, ratując tym samym od wysiedlenia mieszkańców „sąsiadujących” ze świętym. Jan Nepomucen był przez mieszkańców Wirkowic i okolicznych miejscowości otaczany czcią i kultem. Do niedawna jeszcze przy kapliczce odbywały się modlitwy o urodzaj i poświęcenie pól. Kobiety często mijając figurę, do tej pory czynią znak krzyża, a mężczyźni zdejmują nakrycie głowy. [E. Kmieć, Jan Nepomucen z Wirkowic, w: Nestor nr 2(44) 2018, str. 51-52, klik]

Podczas robienia fotografii wnętrza kapliczki zauważyłam, że bacznie mi się przygląda motocyklista, który przejechał obok, skręcając na przydrożną łąkę. Czyżby straż obywatelska?

Adnotacja:

• kapliczka świętego Jana Nepomucena;
• lokalizacja: Wirkowice Pierwsze, gmina Izbica, powiat krasnostawski, województwo lubelskie;
• data wykonania fotografii: 28.04.2019 r.

Kapliczka z miejscowości Wyryki-Połód

Droga nr 818: Wyryki-Wola, Wyryki-Połód, Wyryki-Adampol. W środkowej miejscowości, po prawej stronie ulicy, stoi kapliczka.

(...) Drewniana, konstrukcji słupowej, z trzech stron oszalowana, z przodu otwarta. Daszek dwuspadowy, od frontu nadwieszony, wsparty na dwóch słupkach, kryty blachą, zwieńczony krzyżem na księżycu, żelaznym, kutym. – Wewnątrz rzeźba św. Jana Nepomucena o charakterze barokowym, zapewne 1. pół. w. XIX. [źródło, na podstawie: Katalog zabytków sztuki w Polsce (województwo chełmskie), cz. II, Chełm 1991, s. 161–163]

Wewnątrz kapliczki jest nowa rzeźba, oryginał znajduje się w kościele pw. świętego Mikołaja w Lubieniu [polecam wpis Rzeźba świętego Jana Nepomucena z Lubienia].

Adnotacja:

• kapliczka świętego Jana Nepomucena;
• ciekawostka: bose stopy;
• lokalizacja: Wyryki-Połód (DW 818), gmina Wyryki, powiat włodawski, województwo lubelskie;
• data wykonania fotografii: 1.06.2019 r.

Figura świętego Jana Nepomucena z Magnuszewa

Obecna osada skupia się wokół wydłużonego rynku. Przy jego wsch. pierzei wznosi się zabytkowy kościół z drugiej połowy XVIII w. 

Zabytkową plebanię wzniesiono w XIX w.; jest to budynek częściowo murowany, częściowo drewniany, konstrukcji zrębowej. Przy plebanii zabytkowa późnobarokowa figura św. Jana Nepomucena z pocz. XIX w. 

W pd. części rynku dawny zajazd z przełomu XVIII i XIX w. W zach. pierzei rynku znajduje się ciąg XIX-wiecznych domów. Pośrodku rynku wznosi się pomnik Braterstwa Broni z 1977 r. (autorstwa Antoniego Ślązaka) oraz armato-haubica kalibru 152 mm, biorąca niegdyś udział w walkach na przyczółku. Blisko pn. skraju rynku cmentarz, na którym znajduje się pomnik i mogiły żołnierzy 13, 19 i 20 dywizji piechoty oraz ułanów Wileńskiej Brygady Kawalerii, biorących udział w walkach we wrześniu 1939 r. (łącznie 356 żołnierzy), a także mogiły żołnierzy polskich i radzieckich, poległych w 1944 r. w walkach na przyczółku. Gmina Magnuszew w 1977 r. została odznaczona Orderem Krzyża Grunwaldu II klasy. [źródło]

Na koniec zwiedzania miejscowości zauważyłam piękną pompę, uwiecznioną na poniższej fotografii.

Adnotacja:

• figura świętego Jana Nepomucena;
• lokalizacja: Magnuszew, gmina Magnuszew, powiat kozienicki, województwo mazowieckie;
• data wykonania fotografii: 25.05.2019 r.