Horoszczyce

Na stronie nepomuki.pl jest następująca informacja: 

(...) kamienna (bądź może betonowy odlew) figura Jana N. na dwustopniowym gzymsowanym cokole. Rzeźba statyczna, w pseudokontrapoście, z długą stułą i krzyżem przyciśniętym do piersi. Całość umieszczona na schodkach, w grupie starych drzew, malownicza... [źródło]

Ciekawe informacje i fotografie figury zamieszczone są na stronie Kresy Bliskie w dniu 26 maja 2020 roku we wpisie pt. "Horoszczyce (pow. Hrubieszów, woj. Lublin)".

Święty Jan Nepomucen tym razem z Horoszczyc. "Ukrywająca się" pomiędzy drzewami figura świętego z początku XX wieku, datowana jest napisem na postumencie - " 1907 r ". Można przypuszczać, że jej pojawienie się w Horoszczycach ma związek z wydanym dwa lata wcześniej ukazem tolerancyjnym Mikołaja II Romanowa, który dotyczył kwestii wolności wyznaniowej. Zresztą nie jest to jedyny zabytek w okolicy związany z tym wydarzeniem, w mniej lub bardziej bezpośredni sposób. Z informacji pochodzących od mieszkańców Horoszczyc wynika, iż rzeźba świętego Jana uszkodzona została podczas II WŚ, a następnie niezbyt udolnie naprawiona. [źródło]

Datowana na 1910 r. statua św. Jana w Horoszczycach przy korycie strumyka wznosi się na dwukondygnacjowym cokole i jest typowym przykładem ludowej rzeźby kamiennej. [źródło]

Wątpliwości dotyczące daty powstania rozwiewa w miarę czytelny napis "1907 R".

Na stronie Kresy Bliskie w dniu 25.07.2025 r. umieszczono artykuł pt. "O św. Janie Nepomucenie z Horoszczyc". Poniżej jego obszerne fragmenty.

… przy jednej z przebiegających przez wieś drodze dostrzec można, nieco skrytą pomiędzy drzewami, posadowioną na dość wysokim postumencie, figurę jednego z najpopularniejszych w dawnej Polsce świętego – Jana Nepomucena. Kamienna rzeźba wykonana z piaskowca zdradza cechy rzeźbiarstwa ludowego. Daleko jej do płynności i finezji kształtów innych, późnobarokowej figury Jana Nepomucena choćby z pobliskiego Oszczowa czy rokokowego pomnika z trochę bardziej odległego Kryłowa. Bez trudu zauważyć można pewną nieporadność i niedoskonałości warsztatu autora rzeźby z Horoszczyc. Z drugiej jednak strony docenić należy unikalność tego dzieła, ponieważ niemal wszystkie zabytkowe, ludowe przedstawienia św. Jana Nepomucena w regionie to figury drewniane, a więc stworzone z o wiele łatwiejszego materiału. Na cokole horoszczyckiej rzeźby pierwotnie znajdować się musiał jakiś napis, teraz niestety nieczytelny…czas bowiem zrobił swoje. Zachowała się jednak ostatnia część napisu – „1907 R.” Dzięki temu wiadomo kiedy powstał tutejszy Jan Nepomucen. Rok 1907 jest charakterystyczny i pojawia się oczywiste wręcz skojarzenie z wydanym przez Mikołaja II dwa lata wcześniej ukazu tolerancyjnego, ponieważ w ciągu kilku lat po ogłoszeniu tego aktu, to tu to tam ( między innymi w Dołhobyczowie czy Wiszniowie) wzniesiono sporą grupę pomników dla upamiętnienia tego ważnego dla Polaków wydarzenia. Jest jednak coś co figurę z Horoszczyc wyróżnia na tle owych „pomników tolerancyjnych”. Wszystkie one to rzeźby maryjne, tymczasem w Horoszczycach zamiast rzeźby Maryi pojawia się św. Jan Nepomucen. Skąd taka osobliwość ? Odpowiedź na to pytanie znaleźć można na starych mapach, a dokładniej na sporządzonej w latach 1779-1783 austriackiej mapie Miega, stanowiącej bardzo użyteczne źródło historyczne. Jak się okazuje w miejscu, w którym obecnie znajduje się figura św. Jana Nepomucena z roku 1907 wówczas znajdowała się drewniana kapliczka. Nietrudno też odgadnąć co musiało się w tej kapliczce znajdować, zapewne była to drewniana rzeźba św. Jana. Co ciekawe także i kapliczka horoszczycka z II połowy XVIII wieku stanowiła wówczas pewną rzadkość, ponieważ z przestudiowania wspomnianej mapy z uwzględnieniem sporego obszaru wynika, iż (co oczywiste) najpopularniejszymi małymi obiektami kultu religijnego były krzyże drewniane, a kolejne miejsce co do liczebności zajmowały tak zwane pomniki przydrożne czyli kapliczki murowane i figury kamienne. Kapliczki drewniane stanowiły swego rodzaju unikat. W drugiej połowie XIX wieku władze carskie w ramach represji wprowadziły, oprócz szeregu szykan wobec Polaków katolików, zakaz odnawiania kapliczek i krzyży katolickich. Sytuacja ta zmieniła się dzięki ukazowi z 1905 roku i w związku z nim w miejscu starej i zapewne bardzo zniszczonej drewnianej kapliczki św. Jana Nepomucena w Horoszczycach wzniesiono w roku 1907 nową, o wiele trwalszą kamienną figurę tego świętego. Rzeźba mająca obecnie już 118 lat, w okresie II wojny światowej uległa uszkodzeniu, a mianowicie utrącona została jej głowa, którą po wojnie doklejono za pomocą zaprawy cementowej. [źródło, fotografie, mapa]

 

 

 

 

 

Pod postem komentarz Jarosława Pastuszka:

Figura była ufundowana przez mieszkańców wsi. Została wykonana w Józefowie. Przywieźli ją Jan Kosa, Jan Kowalczuk oraz jeszcze dwaj inni nieznani mi mieszkańcy wsi. [źródło]

 

Na stronie Kresy Bliskie z dnia 20 września 2020 roku we wpisie pt. "Cerkiew i cerkwisko w Horoszczycach (pow. Hrubieszów, woj. Lublin)" umieszczone są informacje dotyczące nieistniejącej już cerkwi pw. Zaśnięcia Bogurodzicy.

Zainteresowanym polecam fotografię z roku 1907 (1910?) podpisaną następująco: Stara cerkiew modrzewiowa, dawniej unicka w Horoszczycach, w Tomaszowskiem dobrach p. Stefana Świeżawskiego. [fotopolska.eu]

Adnotacja:

• figura świętego Jana Nepomucena;
• lokalizacja: Horoszczyce, gmina Dołhobyczów, powiat hrubieszowski, województwo lubelskie;
• data wykonania fotografii: 23.02.2021 r. i 8.11.2025 r.