Brzozówka Koronna

Brzozówka Koronna jest miejscem szczególnym. To tu istniała najstarsza zachowana w Polsce drewniana kapliczka kłodowa z XVIII wieku.

Na stronie nepomuki.pl jest obszerny zapis dotyczący losów kapliczki:

W tej wsi położonej przy biegnącej rzeczką Brzozówką granicy Korony i Litwy książka "Polskie snycerstwo" Ignacego Tłoczka (Ossolineum 1984) sytuuje, nad tą rzeczką, najstarszą zachowaną w Polsce drewnianą kapliczkę kłodową (XVIII wiek). Tak szacowny obiekt zasługuje więc na osobną pozycję w tym katalogu, mimo, że sama figura ma swój wpis związany z drugą kapliczką (zobacz niżej). Wizja lokalna w maju 2005 dała efekt w postaci odszukania kapliczki podobnej do tej ze starego zdjęcia, jednak różniącej się szczegółami - ta z książki była nieco mniej smukła i miała wyodrębnioną klatkę, zaznaczoną ząbkowaniem. Na szczycie miała kuty żelazny krzyżyk. Kapliczka stojąca dziś w bagienku, w miejscu gdzie struga dochodzi do drogi (zobacz niżej) jest jej następczynią i stoi w tym samym miejscu. Stara figura została zapewne przeniesiona do nowszej kapliczki wybudowanej prawie w tym samym kształcie, a następnie padła ofiarą złodziei...

(...) wizja lokalna w maju 2005 pozwoliła odnaleźć pustą kapliczkę kłodową stojącą na podmokłym terenie, w miejscu gdzie struga dochodzi do drogi. Zapytany sołtys zeznał, że była tu figura Jana N., ale kilka(naście?) lat temu jeździło po okolicy kilku takich co mówili, że biorą rzeźby do renowacji. Oczywiście już nigdy nie wróciły..... Kapliczka ta jest następczynią tej udokumentowanej w książce "Polskie snycerstwo" Ignacego Tłoczka (Ossolineum 1984) jako najstarsza zachowana w Polsce drewniana kapliczka tego typu...

(...) w kapliczce kłodowej stojącej w bagienku w miejscu gdzie struga dochodzi do drogi (zobacz wyżej) umieszczono niedawno nową ludową figurę Jana N., najwyraźniej wykonaną na wzór tej utraconej. Jest to drewniana rzeźba bez polichromii, w birecie o wysokich skrzydełkach, z palmą - bardziej przypominającą berło - w lewej ręce i z pustą prawą dłonią (zapewne był w niej krucyfiks). Długie włosy i zarost, długa peleryna i stuła. Postawa statyczna. Klatkę kapliczki osłonięto szybą i ozdobiono sztucznymi kwiatami, a samą kapliczkę wyprostowano... [źródło, fotografia starej kapliczki]

W dokumencie pt."Zabytki architektury oraz archeologiczne na terenie Gminy Czarna Białostocka" [Czarna Białostocka, maj 2005] jest informacja, że w Brzozówce Koronnej są dwie kapliczki nepomuckie: 

- Kapliczka słupowa d. Ze św. Janem Nepomucenem przy drodze do wsi, drew., Pocz. XX w. 

- Kapliczka słupowa d. Ze św. Janem Nepomucenem w zagr. nr 5, drew., Pocz. XX w. [źródło]

Otoczenie kapliczki nie przypomina obecnie opisu bagienka. Być może jest to związane z budowanym w pobliżu domem (podwyższenie lub osuszenie terenu). A może są dwie kapliczki położone blisko siebie.

Ciekawie oddana jest palma, trzymana przez świątka w lewej dłoni. Zamiast liścia jest, według mnie, palma wileńska w tradycyjnym kształcie wałeczka.

Adnotacja:

• kapliczka świętego Jana Nepomucena; 
• lokalizacja: Brzozówka Koronna, gmina Czarna Białostocka, powiat białostocki, województwo podlaskie; 
• data wykonania fotografii: 26.09.2020 r.