Pawłów

KAPLICZKA ŚW. JANA NEPOMUCENA W PAWŁOWIE 

Obiekt powstał w 2 połowie XIX w. Został ufundowany przez nieznanego z imienia mieszkańca Pawłowa. Usytuowana jest na południowym skraju miejscowości, u zbiegu dróg do Rejowca Fabrycznego i Krasnego. W 2006 r. został wyremontowana z inicjatywy Stowarzyszenia Przyjaciół Pawłowa. Zbudowana została z białego kamienia (opoki) i cegły ceramicznej oraz otynkowana wewnątrz i zewnątrz zaprawą wapienno-glinianą. Rozplanowana jest na rzucie kwadratu i przykryta czteropołaciowym dachem. We wnętrzu znajduje się drewniana i polichromowana figura św. Jana Nepomucena, pochodząca prawdopodobnie z lat dwudziestych XX w. W ramach prowadzonych w 2006 r. prac uporządkowano otoczenie kapliczki oraz umieszczono tablicę informacyjną. [źródło, str. 60]

 

 

 

W 2006 r. z inicjatywy Stowarzyszenia oraz Gminnego Ośrodka Kultury w Pawłowie przeprowadzone zostały prace remontowe zabytkowej kapliczki św. Jana Nepomucena z poł. XIX w. – m.in. wymieniono pokrycie dachowe na nowe z gontu drewnianego, naprawiono miejscowe uszkodzenia muru, wykonano nową opaskę odwadniającą oraz zagospodarowano przyległy teren; obok kapliczki postawiona została tablica informująca o historii obiektu. Obecnie planowane jest przeprowadzenie kolejnych prac remontowych w zakresie usunięcia przyczyn zawilgocenia murów kapliczki. [źródło, 27 września 2022]

 

 

 

 

(...) ładna figura Jana N. w kapliczce koło stacji benzynowej, XIX wiek. W 1879 roku pop Kaliniuk został posądzony o wykradzenie figurki Nepomucena, w miejsce której wstawiona została figurka prawosławnego św. Kiryły. Według podania Nikodem Kosz, mieszkaniec pobliskiej wsi porwał figurę Kiryły i spławił ją rzeczką, za co ukarany został przez władze carskie zsyłką, z której nie powrócił. Po I wojnie światowej wróciła natomiast figurka JN. [źródło]

 

 

Mniej więcej w 1942 roku, w lipcu albo w sierpniu, paśliśmy gęsi na wygonie przy cmentarzu. Nagle od strony Pawłowa przyjechały dwie furmanki i wyprowadzono ośmioro młodych Żydów: dwie Żydówki i sześciu Żydów w wieku od osiemnastu do dwudziestu paru lat, takich poszarpanych, pobitych. Za tymi furmankami policjanci granatowi prowadzili kilkunastu pawłowiaków. Baliśmy się i zaczęliśmy uciekać. Była tam kapliczka świętego Jana Nepomucena, ona stoi jeszcze do dzisiaj, i tam jakiś policjant nas wtedy zgarnął: sześcioro dzieci i jedna taka Białomusiewiczowa, starsza osoba niepełnosprawna umysłowo, która też z nami pasła gęsi. Ustawili Żydów w rzędzie naprzeciwko młyna, koło rzeczki, przy bramie cmentarza i kazali im kopać rów. Przywieźli im łopaty i oni kopali, a myśmy się przyglądali. [źródło]

 

 

W Głosie Pawłowa nr 3(53) z 2020 roku zamieszczono artykuł Stefana Kurczewicza pt."Inwentarz kościoła parafialnego w Pawłowie z 1823 r." W opisie wyposażenia pawłowskiego kościoła umieszczono wzmiankę na temat obrazu przedstawiającego świętego Jana Nepomucena.

 

W zachowanym w oryginale historycznym dokumencie odnajdujemy opis ówczesnego drewnianego kościoła, jego wyposażenia, zabudowań plebańskich, a także innych obiektów. Ów kościół, po wybudowaniu w 1912 r. obecnego murowanego kościoła, został rozebrany i przeniesiony do Lublina, a następnie do Kazimierzówki k/Lublina.
 

Ołtarz Wielki
Ten ołtarz iest od Wschodu do którego przechodzi się przez drzwi małe podwójne od krat drewnianych – wstępuie się przez drewniane stopnie do mensy murowanej, na którey stoi Cymborium drewniane do chowania Św. Sakramentu, w ołtarzu po obydwóch bokach kolumn drewnianych małych cztery niegdy niebiesko malowanych, w środku zaś obraz Najświętszej Panny, drugi spuszczany Św. Jana Chrzciciela tytularnego patrona Kościoła, także w górze Św. Jana Nepomucena. Ten ołtarz potrzebuje odnowienia, gdyż dla swey dawności iest dużo uszkodzony, tak w robocie snycerskiey iako i w malowidle. [Głos Pawłowa 3(53)2020 str. 9, pisownia oryginalna]

Na stronie  kościoły drewniane.pl można zobaczyć fotografię kościoła w Kazimierzówce (gmina Głusk, powiat lubelski, województwo lubelskie) wraz z opisem:

Kościół p.w. MB Częstochowskiej i Świętego Jana Chrzciciela z 1937 r. Zbudowany wg projektu T. Berensa z kościoła p.w. Świętego Michała w Lublinie (Bronowice), gdzie w 1912 r. przeniesiony z Pawłowa, a tam zbudowany w 1744 r. z fundacji Antoniego Siły-Nowickiego. Rozebrany w 1992 r. [źródło]

 

Adnotacja:

• kapliczka świętego Jana Nepomucena oraz wzmianka na temat obrazu w ołtarzu;
• lokalizacja: Pawłów, gmina Rejowiec Fabryczny, powiat chełmski, województwo lubelskie;
• data wykonania fotografii: 4.08.2019 r.

Uher

We wschodniej części wsi, przy drodze, znajduje się klasyczna arkadowa murowana kapliczka z przełomu XVIII i XIX wieku, dawniej z piękną drewnianą figurą Jana N., dzisiaj z jej polichromowaną kopią. Wizja lokalna w kwietniu 2016 roku wykazała, że starej figury brak na jej miejscu, pozostał jedynie pusty cokół w kapliczce. Poszukiwania Pietrosula wykazały, że rzeźba ta została poddana konserwacji, przez rok eksponowano ją w Muzeum Ziemi Chełmskiej w Chełmie (...), a w roku 2017 została przekazana do kościoła w Nowych Depułtyczach i umieszczona na ambonie (...). W kapliczce zamieszkała kopia tej rzeźby, która przez jakiś czas znajdowała się w tym samym kościele w Deputyczach, ale ostatecznie (przed kwietniem 2019) trafiła na swoje miejsce docelowe. Nowa rzeźba wykonana jest na wzór starej, choć różnice są widoczne. Krzyż na lewym barku, wzrok skierowany w jego stronę, prawa ręka odgięta od ciała, goła głowa. Kolory nieco zbyt pastelowe, ale w sumie całkiem udana replika... [źródło, fotografie]

 

Zakończono prace remontowe przy kapliczce św. Jana Nepomucena z przełomu XVIII/XIX wieku. Kapliczka znajduje się przy drodze w Uhrze i jest wpisana do Gminnego Rejestru Zabytków. Po konsultacjach z Lubelskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, wykonano szereg prac m.in.: wykonanie przeszyć murów, naprawę sklepienia, wzmocnienie podłoża gruntowego, wymianę pokrycia dachowego na gont łupany, wykonanie tynków, malowanie, wykonanie posadzki ceglanej, a także uporządkowano teren przy kapliczce. Figura Św. Jana Nepomucena została poddana konserwacji w ubiegłym roku, obecnie znajduje się w kościele pw. Wszystkich Świętych w Nowych Depułtyczach. W przyszłym roku w kapliczce stanie jej kopia. Wykonawcą remontu była firma Usługi Remontowo-Budowlane Stefan Popek z Chełma. Koszt robót 39360 zł sfinansowano ze środków własnych gminy. [Głos Gminy Chełm nr 88, IX-XI 2017, str.3]

 

 

KAPLICZKA ŚW. JANA NEPOMUCENA W UHRZE
Obiekt powstał na przełomie XVIII i XIX w. Usytuowany jest przy drodze prowadzącej do Depułtycz Królewskich (od strony południowej). Jest obiektem murowanym, rozplanowanym na rzucie kwadratu. Od trzech stron (z wyjątkiem południa) jest otwarty, zwieńczonymi półokrągło otworami. Ozdobiony jest boniowaniem i gzymsem. Przykryty jest czterospadowym, gontowym daszkiem, zwieńczonym krzyżem. We wnętrzu znajduje się drewniana figura św. Jana Nepomucena. [źródło, str. 58]

 

 

 

 

 

Uherka jak Amazonka. Wiadomo, że Uherka, rzeka płynąca przez Chełm, wypływa gdzieś w okolicach Uhra. Wiadomo też, że jest kilka źródeł, które pretendują do miana początków rzeki. Jestem przekonany, że Uherka wypływa niedaleko gospodarstwa Jana Ciotuchy. Tak było zawsze i tak będzie dalej - twierdził jeden z rolników mieszkających w okolicy. Innego zdania był jego kolega. Uherka wypływa spod Ludwinowa. Miejscowa gospodyni twierdziła jeszcze coś innego. Ta rzeka wypływa spod Huty. - Co wy gadacie. Przecież ta Uherka wypływa z Ludwinowa, odnoga zaś od Ciotuchy. To która musi być ważniejsza? - argumentował inny z dyskutujących. Tak, tak. (...) Gdyby Uherka wypływała z Ludwinowa, to nazywałaby się inaczej. Ta rzeka musi mieć swój początek w Uhrze lub najbliższej okolicy. Tak mówi logika! - A gdzie kiedyś stał święty Jan? Przecież koło Ciotuchy. To chyba też jakiś znak. - Po co w ogóle mówicie, że Uherka nie wypływa spod Uhra. Jeszcze nam przechrzczą tę rzekę. - O co tu się spierać. Uherka ma wiele źródeł. Są one w Hucie, Ludwinowie, Radyczach, Depułtyczach i Uhrze. (...) Cieszyć się trzeba, a nie spierać, bo wszyscy mają rację. [źródło, str.199]

 

Adnotacja:

• kapliczka świętego Jana Nepomucena;
• lokalizacja: Uher 19, gmina Chełm, powiat chełmski, województwo lubelskie;
• data wykonania fotografii: 7.04.2019 r.

Uhrusk

(...) koło bramy cmentarza drewniana kapliczka o konstrukcji słupowej, została wzniesiona w pierwszej połowie XIX wieku. Jest kwadratowa, z trzech stron oszalowana, od frontu otwarta, nakryta gontowym daszkiem namiotowym ze szczycikiem. Wewnątrz znajduje się, na kamiennym postumencie, drewniana ludowa rzeźba Jana N. (...) jest to nowa rzeźba na miejscu starej, skradzionej, odzyskanej i przekazanej do kościoła... [źródło]

 

 

Kwadratowa, z trzech stron oszalowana, od frontu otwarta, z wyciętą w desce dekoracją imitującą podpięte zasłony. Daszek namiotowy ze szczycikiem od frontu, pobity gontem i zwieńczony sterczyną drewnianą z żelaznym krzyżem. – Wewnątrz na postumencie kamiennym rzeźba św. Jana Nepomucena ludowa o charakterze barokowym4337. Wpisana do rejestru zabytków 29.03.1989 r., nr A–145/514338. 

Piękna przydrożna kapliczka znajduje się obok miejscowego cmentarza. Dziwić może widok zainstalowanej w niej metalowej kraty. Dwukrotnie już zniszczono umieszczona w niej figurkę świętego Jana Nepomucena. Pierwszą, cementową rozbito kilka lat temu. Kolejną, drewnianą wandale wynieśli z obiektu i po częściowym zniszczeniu położyli na pobliskich torach kolejowych. Trzecia, również drewniana patronuje osądzie zza krat. [źródło]

 

 

 

W kapliczce jest obecnie inna rzeźba wykonana współcześnie przez miejscowego artystę. Stara rzeźba została onegdaj wyniesiona i z premedytacją umieszczona na przejeździe kolejowym gdzie poturbował ją pociąg. Miejscowy ksiądz Maciej ją jakoś poskładał i zrekonstruował i obecnie znajduje się w kościele parafialnym. Ta nowa rzeźba także została wyniesiona z kapliczki i porzucona z tyłu cmentarza aż ktoś zawiadomił Policję bo myśleli, że to zwłoki jakiegoś człowieka leżą w zaroślach. Właśnie stąd pojawiły się w kapliczce kraty i kłódka, smutek nadchodzących czasów. [źródło]

 

 

(...) w kościele św. Jana Chrzciciela przechowywana jest drewniana figura Jana N. pochodząca z kapliczki przy cmentarzu (...), wykonana zapewne w I połowie XIX wieku. Około 1997 roku została zabrana z kapliczki, odnaleziono ją w okolicy w krzakach. Około 2000 roku ponownie skradziona, porzucona na torach kolejowych i uszkodzona przez pociąg. Pieczołowicie odrestaurowana (odtworzono ubytki)...[źródło, fotografia]

Wielokrotnie przejeżdżając przez Uhrusk, miałam nadzieję, że kiedyś uda mi się zastać otwarte wnętrze kościoła. A kiedy mi się to udało, nie mogłam nacieszyć się widokiem rzeźby świętego Jana Nepomucena (stąd ta ilość fotografii poniżej).

 

 

 

 

 

 

Adnotacja:

• kapliczka świętego Jana Nepomucena oraz rzeźba w kościele;
• lokalizacja: Uhrusk, przy wejściu na cmentarz (kapliczka), kościół pw. św. Jana Chrzciciela (oryginalna rzeźba), gmina Wola Uhruska, powiat włodawski, województwo lubelskie;
• data wykonania fotografii: 8.08.2019 r. i 18.05.2024 r.