Nepomuki ze Studzienicznej

W artykule Józefy Drozdowskiej pt. "Kapliczki św. Jana Nepomucena na terenie powiatu augustowskiego" [w: Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego nr 12, Białystok 2006, str. 159-160] znalazłam opis i fotografie kapliczki z 2005 r.

Początki kultu św. Jana Nepomucena w Studzienicznej, znanym Sanktuarium Matki Bożej Studzieniczańskiej, Matki Kościoła, sięgają XVIII wieku. Wówczas przebywający w tym miejscu pustelnik Wincenty Murawski, udawszy się do Rzymu, uzyskał od papieża Piusa VI cztery odpusty zupełne. Przypadały one na uroczystości: Zielonych Świąt, św. Anny, św. Tekli i św. Jana Nepomucena. Ten ostatni, chociaż w historii tego miejsca miał drugorzędne znaczenie (według informacji ks. prof. Witolda Jernielitego gromadził mniej wiernych, niż pozostałe odpusty. Bywał więc przenoszony na najbliższą niedzielę, a w 1931 roku został zaniechany), współcześnie jest nadal kultywowany. Ks. prałat Zygmunt Kopiczko wprowadził codzienną modlitwę do św. Jana Nepomucena podczas wieczornego apelu.

     

     

Wincenty Murawski, poza uzyskanymi odpustami, w 1782 roku przywiózł do Studzienicznej obraz św. Jana Nepomucena i umieścił go, wraz z obrazami innych świętych przywiezionych z Włoch, w ówczesnym kościele. Obraz do dzisiaj znajduje się w drewnianym kościele parafialnym pw. Matki Boskiej Szkaplerznej z 1847 roku, zbudowanym z fundacji Szymona Andruszkiewicza z Pawłówki. Umieszczony jest w bocznym ołtarzu, nazwanym od imienia świętego. Obraz namalowany jest na płótnie techniką olejną, ujęty w pozłacaną, ozdobną ramę. Przedstawia św. Jana Nepomucena w stroju duchwnego, przytrzymującego prawym ramieniem symbole męczeństwa: krzyż i gałązki palmowe, lewą ręką wskazującego na klucze leżące na stojącym obok stole. Zza stołu wychyla się anioł z palcem na ustach. Klucze i nakazujący milczenie anioł są symbolem tajemnicy spowiedzi. Obraz powstał w połowie XVIII wieku. Malarz, który go namalował nie jest znany. 

     

W tym samym kościele, w ołtarzu głównym pw. Świętej Rodziny, znajduje się drewniana, polichromowana rzeźba św. Jana Nepomucena, datowana na drugą połowę XIX wieku. Święty jest ukazany w pozycji stojącej, ubrany w tradycyjny strój kanonika okresu kontrreformacji, ze wzrokiem skierowanym ku ziemi. W prawej ręce, na wysokości piersi trzyma krzyż, zaś palcem wskazującym lewej ręki dotyka ust. Figura ustawiona jest na cokole między kolumnami nastawy ołtarzowej.

     

Na wyspie Jeziora Studzienicznego, na której znajduje się dziewiętnastowieczna murowana kaplica ze słynącym łaskami obrazem Matki Boskiej Studzieniczańskiej, na jego brzegu ustawiona jest rzeźba św. Jana Nepomucena.

     

     

Według karty dokumentacyjnej w zbiorach Urzędu Konserwatorskiego rzeźba pochodzi z pierwszej połowy XX wieku. Jest ona dziełem sztuki kamieniarskiej. Wykonana została z piaskowca i ustawiona na cokole umocowanym do granitowego postumentu. Pełnoplastyczna rzeźba przedstawia świętego zgodnie z tradycją. Św. Jan Nepomucen w obu rękach przytrzymuje ułożony ukośnie krzyż. Na cokole figury, od strony frontalnej, wykuty jest napis następującej treści: Św. Janie Nepomucenie broń nas od niesławy w życiu i w wieczności. Rzeźbę wykonano w Warszawie w Zakładzie św. Wojciecha. Informuje o tym napis na bocznej ściance cokołu. W 2001 roku poddano ją gruntownej renowacji. [źródło]

Na stronie nepomuki.pl można znaleźć informację:
W dawniej niezależnej osadzie Studzieniczna, dziś administracyjnie części Augustowa, na wyspie (dziś półwyspie) Jeziora Studzienicznego niewielka statua Jana N. z drugiej połowy XIX wieku, obok kaplicy MB Studzienicznej i pomnika JPII. (...) Na cokole napis: "ŚW. JANIE / NEPOMUCENIE / BROŃ NAS OD / NIESŁAWY / W ŻYCIU / I W WIECZNOŚCI". [źródło]

Sądzę, że rzeźba powstała na początku XX wieku. Dotarłam do ogłoszeń prasowych, z których wynika, że Zakład św. Wojciecha w Warszawie na ulicy Jerozolimskiej 37 zaczął funkcjonować po 1905 roku. (właścicielem był Włodzimierz Tur, najstarsze ogłoszenie jest z 17 sierpnia 1907 roku).

W sanktuarium Matki Bożej Studzieniczańskiej znajduje się jeszcze jedna rzeźba świętego Jana Nepomucena z miejscowości Serwy.

Adnotacja: 

• rzeźba i obraz świętego Jana Nepomucena w kościele Matki Boskiej Szkaplerznej oraz figura świętego Jana Nepomucena na półwyspie przy sanktuarium Matki Bożej Studzieniczańskiej; 
• lokalizacja: Augustów-Studzieniczna, gmina Augustów, powiat augustowski, województwo podlaskie;
• szablon: Zakład św. Wojciecha w Warszawie;
  
• data wykonania fotografii: 18.07.2020 r.